تاریخچه موسیقی

تاریخ موسیقی شناختن مبدأ و منشأ موسیقی اهمیتِ بسیار دارد؛ زیرا کشف این نکته به شناسایی ماهیت موسیقی کمک بسیاری می‌کند، و به همین دلیل است که تاکنون دانشمندان و فلاسفه در این باره فرضیات متعددی ارائه کرده‌اند، که از میان آن‌ها هربرت اسپنسر، فریدریش نیچه، زیگموند فون هاوزگر، و یوهان گوتفرید فون هردر را باید نام برد.

در دوره‌های اخیر، دانشمندان و محققان، با تحقیق در احوال ملل ابتدایی وحشی و نیمه‌وحشی، طریق مطمئن‌تری برای تحقیق در این زمینه برگزیده‌اند. فرانسویان قبل از دیگران به مطالعه در این باره پرداختند.

نخست ژان-ژاک روسو در اثر خود به نام فرهنگ موسیقی و بعد از او دولابور در کتاب تحقیقی درباره موسیقی قدیم و جدید این بحث را پیش کشیدند. مردم سیاحت‌پیشه انگلستان نیز پس از فرانسویان به تحقیق در این موضوع پرداختند و در این اواخر، آلمانی‌ها تحت عنوان علم موسیقی سنجشی به این تحقیقات رونق عمیق بسیاری بخشیدند.

موسیقی معمولا به چند دسته موسیقی سنتی، موسیقی پاپ و موسیقی کلاسیک تقسیم می شوند. موسیقی سنتی در ایران بسیار رایج است و طرافداران بسیاری دارد.

شروع و آغاز موسیقی در ایران چگونه بود؟

از مهم‌ترین مُهرنگاره‌های خنیاگری (:موسیقی) در جهان؛ باید از آنچه که در چوغامیش خوزستان برجای مانده، یاد کرد که در سال‌های ۱۹۶۱–۱۹۶۶ میلادی، یافت شده‌است. این مهرنگاره ۳۴۰۰ ساله؛ سیمایی از بزم رامشگران را نشان می‌دهد. در این بزم باستانی، دسته‌ای خنیاگر(:نوازنده) دیده می‌شوند که هر کدام، به نواختن‌سازی سرگرم هستند. چگونگی نواختن و نشستن این رامشگران، نشان می‌دهد که آنها، نخستین دسته خنیاگران جهان هستند. در این گروه رامشگران، می‌بینیم که نوازنده‌ای چنگ و دیگری شیپور و آن دیگر تنبک می‌نوازد. چهارمین رامشگر در این میان، خواننده‌ای است که آواز میخواند.

دوره نخست از آمدن نژاد آریایی به سرزمین ایران تا انقراض دولت ساسانی از آمدن نژاد آریایی به سرزمین ایران تا انقراض دولت ساسانی انواع سازها و ادوات رایج موسیقی عصر هخامنشیان و پیش از اسلام موسیقی ایران درعهد ساسانیان دوره دوم از طلوع اسلام تا عصر حاضر موسیقی ایران پس از اسلام هجوم مغول و دگرگونی اوضاع ایران و شروع انحطاط علمی وهنری ظهور دولت صفوی و وضع هنر وموسیقی پادشاهان قاجاریه و مختصری از تاریخ موسیقی ایران در این دوره تأثیر شعبه موزیک دارالفنون در حفظ موسیقی ملی در زمان ناصرالدین شاه

پیدایش ساز موسیقی

طبیعی‌ترین وسیله آواز، سینه و حلقوم طبیعی انسانی و ساده‌ترین وسیله ایجاد وزن، دست‌های آدمی است. انسان با برهم زدن دست‌ها وزن را نگاه داشته و نغمه‌ها و آهنگ‌ها را همراهی می‌کرده‌است. بعدها بشر از شاخ حیوانات و روئیدنیهایی که در دسترس داشت. سازهای بادی مانند بوق ونی اختراع کرد و با کمک حس شنوایی سوراخ‌هایی با توجه به معتقدات نجومی و اعداد مقدس در آن‌ها تعبیه نمود که اکنون به صورتهای گوناگون تکامل یافته‌است. همچنین انواع طبل‌ها و سازهای ضربی را اختراع کرد و درتکامل آن‌ها کوشید.

در کاوش‌های باستان‌شناسی، سازهای بادی وزهی مانند چنگ ونی را یافته‌اند که تاریخ آن‌ها به چندین هزارسال قبل از میلاد می‌رسد. در محوطه باستانی کول‌فره نیز نقوشی از دف و چنگ مربوط به تمدن عیلام وجود دارد. بشر با اختراع سازها وادوات موسیقی از الحان و نواهایی که در ذهن اوحالت مطبوع و دلپذیر ایجاد می‌کرد، تقلید نموده و پیوسته در راه تکامل آن گام برداشته‌است.

در سال ۲۰۱۲ میلادی فلوت‌هایی از جنس استخوان پرنده و عاج فیل، در غاری در جنوب آلمان کشف شد، دانشمندان با استفاده از روش تعیین عمر کربنی، نشان داده‌اند که این فلوت‌ها بین ۴۲ تا ۴۳ هزار سال قدمت دارند. این سازها قدیمی‌ترین ابزار کشف شده موسیقی در جهان محسوب می‌شوند.

انواع سازهای موسیقی

سازهای موسیقی در انواع مختلفی وجود دارند. هر کشور و سنت، موسیقی مختص خود و به طبع آن سازهای مختص آن منطقه را دارد. ولی در کل جدا از ملیت و منطقه ساز، کلیه سازها را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:

• سازهای زهی زخمه ای مانند سنتور، تار، سه تار، گیتار، دیوان یا باغلاما و .
• سازهای آرشه ای مانند ویولن، ویولن سل، کمانچه و .
• سازهای کوبه ای مانند تنبک، دف، دایره، تمپو، شورانگیز و .
• سازهای بادی مانند فلوت، فلوت ریکوردر، سازدهنی، نی، نی انبان و .
• سازهای افکتی مانند اوشن درام، مثلث و .

فراخوان سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر منتشر شد

فراخوان سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر که قرار است 24 تا 30 بهمن ماه امسال برگزار شود، منتشر شد.

گروهها و هنرمندان موسیقی برای شرکت در جشنواره تا 17 آذرماه سال جاری فرصت دارند تا در سایت جشنواره به نشانی www.fajrmusicfestival.com ثبت نام کنند.

سی‌و‌پنجمین جشنوارۀ موسیقی فجر هم‌زمان و در گرامیداشت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران از تاریخ 24 تا 30 بهمن 139۸ برگزار خواهد شد. فراخوان حاضر بر اساس آیین­نامۀ جشنواره و با هدف شناسایی، ظرفیت‌سازی و حمایت از فعالیت‌های خلاقانۀ هنرمندان و گروه‌های موسیقی سراسر کشور با اولویت معیارهای هنریِ هر شاخه از موسیقی تهیه و تنظیم شده است. ستاد برگزاری جشنواره با انتشار این فراخوان از کلیۀ گروه‌ها و هنرمندان فعال موسیقی در عرصۀ اجرای صحنه‌ای دعوت می‌کند در صورت تمایل با مطالعۀ دقیق فراخوان و ارسال آثار و مدارک خود در برگزاری و هرچه پربارتر شدن این رویداد هنری مشارکت نمایند.

بدیهی است پس از بررسی آثار رسیده به دبیرخانۀ جشنواره توسط هیئت انتخابِ گروه­ها، اجراهای منتخب این امکان را خواهند داشت در سی‌وپنجمین جشنوارۀ موسیقی فجر روی صحنه روند.

مدارک لازم برای شرکت در جشنواره موسیقی فجر

• ارائۀ نمونۀ تصویری از اجرا

• تکمیل فرم درخواست شرکت در جشنواره

• متن تایپ‌شدۀ شعر، ترانه و کلام

(در صورتی که شعر یا کلام آثار به زبانی غیر از فارسی است، ارسال ترجمۀ دقیق شعر، ترانه یا کلام نیز اامی است.)

منبع خبری: جشنواره موسیقی فجر

درباره جشنواره موسیقی فجر بیشتر بدانیم

جشنواره‌ی موسیقی فجر در سال ۱۳۶۴ فعالیت خود را با عنوان «جشنواره سرود و آهنگ‌های انقلابی» آغاز کرد. این رویداد ملی به مدت چهار سال با همین نام به فعالیت خود ادامه داد و در آن سال‌ها تنها محملی محسوب می‌شد که اهالی موسیقی می‌توانستند به اجرای برنامه و برگزاری کنسرت بپردازند. چهار سال پس از برگزاری «جشنواره‌ سرود و آهنگ‌های انقلابی»، این رویداد با عنوان «جشنواره موسیقی فجر» به فعالیت خود ادامه داد که با پایان هشت سال جنگ تحمیلی علیه ایران نیز همراه بود. این رخداد آغازی دوباره برای این جشنواره بود.

در دوره پنجم، جشنواره برای اولین بار دارای «لوگو» شد و نمادهایی پیدا کرد که از این رخداد مهم خبر می‌داد اما دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۷۰ که جشنواره برای اولین بار به صورت بین‌المللی برگزار شد و علاوه بر گروه‌های داخلی در سبک‌های گوناگون، چند گروه خارجی نیز در جشنواره حاضر شدند، این رویداد موسیقایی شکل گسترده‌تری به خود گرفت. البته در آن سال، بیشتر تلاش شد تا موسیقی کشورهای مسلمان محور فعالیت‌های بخش بین‌الملل قرار گیرند و در همین راستا بخش «معرفی موسیقی ملل مسلمان» شکل گرفت که در آن برترین چهره‌های موسیقی مسلمان در جهان حضور داشتند.

در این دوره یک گروه موسیقی از تاجیکستان (گروه استاد آدینه هاشم‌اف و گروه دولتمند خلف)، یک گروه از هند با رهبری استاد بسم‌الله خان (نوازنده مشهور شهنای) و استاد هابیل علی‌اف از جمهوری آذربایجان با آواز نصرالله ناصح‌پور به اجرای برنامه پرداختند. ماهیت بین‌المللی جشنواره‌ موسیقی فجر تاکنون ادامه دارد.

اما در سال ۱۳۷۶، در سیزدهمین جشنواره برای اولین بار بخش‌های دیگری به جشنواره اضافه شد. در این سال گروه‌های موسیقی بانوان پس از حدود ۲۰ دهه سکوت توانستند در جشنواره‌ موسیقی فجر به اجرای برنامه بپردازند و بخش «ویژه‌‌ی بانوان» نیز کار خود را آغاز کرد. این بخش در سال‌های بعد نیز کماکان در جشنواره حضور داشت و البته مدتی بعد از آن به عنوان جشنواره‌ای مستقل تحت عنوان «گل یاس» به فعالیت خود ادامه داد؛ اما این بار در پانزدهمین دوره‌ جشنواره، برای اولین بار ۱۰ کشور از کشورهای صاحب تمدن و موسیقی در جشنواره شرکت کردند. این تغییرات در ساختار جشنواره در سال‌های بعد نیز ادامه داشت؛ به طوری که سال بعد از آن نیز بخش دیگری با نام «بخش سازی» اضافه و برای اولین بار در طول برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر بخشی با عنوان پایان‌نامه به جشنواره اضافه شد.

در دوره بیستم نگاه جشنواره به طور خاص و ویژه به بحث پژوهش در موسیقی معطوف و در دوره بیست و سوم بخش رقابتی در جشنواره موسیقی فجر راه‌اندازی شد. در دوره‌های بعدی نیز موضوع جوان‌گرایی به عنوان محور اصلی جشنواره مطرح شد.

در سی‌و یکمین دوره از این رخداد موسیقایی، با نگاهی به تجربیات سال‌های گذشته تلاش شد تا با حضور گروه‌های حرفه‌ای و اضافه شدن «جایزه باربد» برای انتخاب بهترین آثار تولیدی، ضمن توجه ویژه به بخش تولید، تلاش‌هایی در خصوص اعتبار بخشی به این رخداد مهم انجام شود. این جشنواره هم‌اکنون 35ساله است و به ریاست محمد اله یاری فومنی مدیریت می‌شود. جشنوارهٔ موسیقی فجر مهمترین جشنوارهٔ موسیقی ایران است که به مناسبت پیروزی انقلاب سال ۱۳۵۷، از سال ۱۳۶۴ تاکنون معمولاً در بهمن ماه هر سال در تهران برگزار می‌گردد.